به نقل از سایت دیلمستان

مجید بی گناه میکال

دکتر ستوده در بازدیدهای خود (قبل از سال 1350 خورشیدی) از مناطق مختلف گیلان فهرست جامعی از آثار تاریخ دار آن تهیه نموده است . در این فهرست هر آنچه که در آن تاریخی ثبت شده از جمله سنگ قبر، درب های بقاع و مساجد و … ذکر گردیده اند . قسمتی از این فهرست که شامل آثار روستاهای دیلمان می باشد در ادامه آمده است . در این فهرست شماره ابتدایی، ردیف اثر در بین کل آثار تاریخ دار گیلان می باشد و عدد دوم سالی که بر روی اثر ثبت گردیده را نشان می دهد .

18- تاریخ دری که فعلا در بقعه دهکده کومس است وسابقا در جامخانه کاخ دیلمان بوده است- 930

28- سنگ قبر پیری بیک در باباولی دیلمان -995

30- سنگ قبر مهدی بیک در بقعه باباولی دیلمان -998

32- سنگ قبر نادعلی بیک خلیفه در بقعه باباولی -1004

34- سنگ قبر علی بیک در بقعه سید احمد در دیلمان -1007

36- سنگ قبر امام وردی بیک در بقعه باباولی دیلمان -1014

42- تاریخ اتمام در بقعه باباولی در دیلمان- 1042

70- سنگ قبر مصطفی بیک بن الله ویردی سلطان انبارلو در بقعه ی میکال- 1197

79- سنگ قبر پری زاد خانم دختر صفی خان سلطان در امامزاده هادی دهکده میکال دیلمان -1210

82- سنگ قبر الله وردی سلطان بن خدا ویردی بیک در بقعه ی میکال – 1215

85- سنگ قبر دوستعلی بن میرزا در بقعه شاه شهیدان- 1218

87- سنگ قبر محمد قاسم ولد محمد یوسف در بقعه تورار- 1220

89- سنگ قبر خداویردی سلطان ولدالله ویردی سلطان در بقعه تورار- 1221

91- سنگ قبر ام کلثوم دختر الله ویردی سلطان در بقعه تورار- 1222

92- سنگ قبر دانیال بن علی خان در بقعه تورار- 1222

93- سنگ قبر سکینه دختر اسماعیل خان در بقعه ی میکال – 1223

103- سنگ قبر الله بداشت در تورار 1233

105- سنگ قبر علی اکبر بیک ولد عبدالله بیک در بقعه تورار 1238

108- سنگ قبر نقدعلی ولد جعفر در بقعه باباولی در دیلمان 1240

109- سنگ قبر ملا علی خان ولد کربلایی حاجی در بقعه تورار- 1240

114- قبر زین العابدین پسر علی در بقعه ی میکال – 1241

120- سنگ قبر ریحان خانم دختر الله ویردی سلطان در بقعه تورار- 1243

121- سنگ قبر الله بداشت پسر کربلائی نقدعلی در بقعه ی میکال – 1243

123- سنگ قبر قربانعلی بیک در بقعه سید احمد در دیلمان- 1244

128- سنگ قبر آقا بیک ولد حسن خان بیک در بقعه تورار- 1248

135- سنگ قبر علی اکبر بیک ولد سهراب خان در بقعه تورار- 1253

141- سنگ قبر ذوالفقار پسر میرزا علی در بقعه ی میکال  – 1256

145- سنگ قبر میرزاخان ولد محمد در بقعه تورار- 1260

146- سنگ قبر جواهر دختر سبزعلی در بقعه ی میکال – 1260

 همانگونه که مشاهده نمودید این آثار عمدتن در روستاهای باباولی (6اثر) ، میکال (8 اثر) و تورار(11اثر) قرار دارند . مجموعن 4 اثر دیگر هم در دیلمان ، کوه پس (کومس) و شاه شهیدان قرار دارند .

لازم به ذکر است با توجه به اینکه بیش از 40 سال از بازدید دکتر از دیلمان می گذرد بعضی از این آثار را نمی توان در مناطق ذکر شده مشاهده نمود . به عنوان نمونه همانگونه که قبلن درباره سنگ قبرهای روستای میکال صحبت نموده ایم بسیار از آنها از بین رفته و نابود شده اند و تنها چند سنگ قبر مشاهده شده توسط اینجانب با سنگ های ذکر شده دکتر مطابقت داشت .

 5 اثر از روستای باباولی در محدوده سالهای 995 تا 1042 ساخته شده اند ، بنابراین می توان نتیجه گرفت در این سالها این روستا و بقعه آن از اعتبار بالایی در منطقه برخوردار بوده اند . پس از این دوره به مدت بیش از 150 سال هیچ اثر خاصی در منطقه یافت نمی شود و پس از آن سنگ قبرهای روستای میکال ساخته شده اند . از سال 1197 تا 1215 آثار تنها مربوط به روستای میکال و پس از آن متعلق به روستاهای میکال و تورار می باشند . البته پس از سال 1220 بیشتر آثار متعلق به روستای تورار می باشند . پس از طی دوره 150 ساله ذکر شده صاحب اولین سنگ قبر مردی به نام مصطفی بیک بن الله ویردی سلطان انبارلو می باشد ، این سنگ قبر را می توان اولین نشانه حضور کردها در منطقه دیلمان و روستای میکال نام برد. این موضوع را در مطالب آتی بیشتر مورد کنکاش قرار خواهیم داد .

نکته جالب دیگر وجود تنها سه اثر به سالهای 930، 1007 و 1244 از دیلمان در این لیست می باشد. حتی اگر آثار بقعه باباولی را مربوط به خانها و یا حکام ساکن در دیلمان بدانیم (که بعید نیز نیست) در سالهای بعد از 1197 (تاریخ اولین سنگ قبر میکال) تنها یک سنگ قبر در دیلمان یافت گردیده است . همانگونه که گفتیم در این سالها عمده سنگ قبرها مربوط به روستای میکال می باشد.

 آیا با آمدن کردها (ایل عمارلو) مرکزنشینی دیلمان به روستای میکال انتقال یافته است ؟

ذکر یک نکته بسیار ضروریست که سنگ قبرهای ذکر شده از جنس مرمر می باشند که اصولن در منطقه دیلمان یافت نمی شوند . این سنگ قبرها در شهرها و مناطق دیگر ساخته شده  و سپس به دیلمان آورده شده اند (نمونه های مشابه آنها در موزه مسجد جامع قزوین موجود است)، بنابراین تنها متمولین جامعه آن روز توانایی نصب چنین سنگ قبرهایی بر روی مزار عزیزان خود را داشته اند . از سوی دیگر تنها بقاع روستاهای میکال و تورار دارای گنبد بوده اند (در زمانی دیگر عکسهای آنها را ارائه خواهیم داد)، آیا این بقاع زیبا به خاطر مرکزیت و در نتیجه وضع مالی مساعدتر این دو نقطه در آن سالها بوده است ؟ و یا کردهای کوچ نشین متمول این دو بقعه را اینگونه آباد کرده بودند؟ همانگونه که می دانیم هنوز هم دامهای چوپانان میکال به چراگاه های اطراف تورار و کلیشم برده می شوند، پروانه های چرا که همچنان در دست بعضی از میکالها هست نیز نشانه دیگری از کوچ نشینی بعضی از ساکنین میکال در آن سالها بوده است. البته نمی توان به راحتی، تنها کردها را کوچ کننده های بین میکال و تورار دانست اما مسلما آنها کسانی بودند که پس از 150 سال سنگ قبرهای زیبا و جالب را دوباره به منطقه دیلمان آورده اند . در فرصتی دیگر موضوع کردها در دیلمان را در مطالب آتی وبلاگ ادامه خواهیم داد .